Społeczna odpowiedzialność biznesu (z ang. CSR) posiada wiele definicji, ale jest to przede wszystkim strategiczne działanie przedsiębiorstwa, którego celem jest osiąganie przez nie sukcesu rynkowego przy jednoczesnym czynnym wpływaniu na poprawę sytuacji grup interesariuszy. Przedsiębiorstwo może czynić to poprzez podejmowanie różnego rodzaju inicjatyw prospołecznych, proekologicznych oraz przestrzeganiu prawa i zasad etyki biznesu.
Jedną z podstawowych korzyści, jaką przynosi przedsiębiorstwu realizowanie idei społecznej odpowiedzialności biznesu jest wzrost zainteresowania inwestorów. Firmy uwzględniające w swojej strategii wymiar społeczny mogą uzyskać łatwiejszy dostęp do finansowania. Zarówno inwestorzy, jak i kredytodawcy są bardziej zainteresowani współpracą z przedsiębiorstwami, które odpowiedzialnie budują swój wizerunek i dobre relacje z otoczeniem.
Kolejną korzyścią dla przedsiębiorstwa z wdrażania koncepcji CSR jest zwiększenie lojalności konsumentów oraz interesariuszy. Współcześni klienci zwracają coraz większą uwagę nie tylko na jakość czy cenę produktu, ale także wizerunek danej firmy, zaufanie do niej. Rośnie także grupa konsumentów kierująca się w swoich wyborach ekologicznością produktu lub usługi.
Zaangażowanie i polepszenie relacji przedsiębiorstwa
W krajach wysoko rozwiniętych, w których konsumenci są lepiej wykształceni i posiadają większą wiedzę dotyczącą procesów gospodarczych oraz ich wpływu na przemiany społeczne wręcz oczekuje się od korporacji zaangażowania w nawiązywanie dialogu z różnymi grupami znajdującymi się w ich otoczeniu oraz przyczyniania się do realizowania koncepcji zrównoważonego rozwoju. Brak tego zaangażowania może narazić przedsiębiorstwo na utratę reputacji i niechęć konsumentów do oferowanych przez nie produktów czy usług, a nawet wywołać bojkot konsumencki.
Wdrażanie idei społecznej odpowiedzialności biznesu powoduje także poprawę relacji przedsiębiorstwa ze społecznością i władzami lokalnymi. Firma wyrażająca zainteresowanie i troskę jakością życia społeczności oraz świadomie dokonująca inwestycji społecznych zyskuje przychylność jej członków oraz władz samorządowych.
Osiągnięcie przewagi konkurencyjnej
Przedsiębiorstwo działające według zasad CSR może ponadto liczyć na zdobycie przewagi konkurencyjnej. Przykładowo dla polskich firm stosowanie polityki społecznej odpowiedzialności może stać się szansą na budowanie ich pozycji na rynkach światowych. Liczne badania pokazują, że coraz więcej klientów wybiera produkty firm zaangażowanych społecznie.
W 2002 roku w Wielkiej Brytanii niezależna agencja badawcza MORI przeprowadziła badania, wedle których 34% konsumentów zakupiło produkt lub usługę, gdy dowiedziało się, że część zapłaconej kwoty przeznaczana była na jakiś cel społeczny. Z kolei badania Business in The Community oraz Research International LTD pokazały, iż przy porównywalnej jakości i cenie produktów ponad połowa osób biorących udział w badaniu wybierała produkt związany z celem społecznym.
Wzrost poziomu kultury organizacyjnej
Przedsiębiorstwo stosujące praktyki z dziedziny CSR zyskuje też możliwość podnoszenia poziomu swojej kultury organizacyjnej. Społeczna odpowiedzialność biznesu powoduje podnoszenie standardów postępowania wobec interesariuszy, co prowadzi do kształtowania kultury organizacji opartej na przejrzystości i zaufaniu.
Kultura organizacyjna przedsiębiorstwa stanowi bowiem zestaw wartości, którymi kierują się wszyscy w danej firmie. Jest wyznacznikiem kreowania stosunków z pracownikami, kierownictwem, dostawcami i innymi grupami znajdującymi się w otoczeniu przedsiębiorstwa. Wysoki poziom kultury organizacyjnej pozwala na podejmowanie działań zgodnych z etyką i moralnością, czyli podstawami CSR.
Spotęgowanie motywacji i satysfakcji pracowników
Postępowanie firmy według zasad społecznej odpowiedzialności kształtuje jej pozytywny wizerunek nie tylko w otoczeniu zewnętrznym, ale także wśród pracowników. CSR może stanowić dla nich pozafinansową motywację, gdyż mają oni świadomość, że przedsiębiorstwo, dla którego pracują dba o ważne problemy społeczne, które dotyczą również osób zatrudnionych.
Kodeksy i normy etyczne przyjęte przez firmę pozwalają poprawiać stosunki między pracownikami, a poza tym gwarantują im atrakcyjne warunki pracy. Stosowanie odpowiedzialnej polityki społecznej dzięki kreowaniu pozytywnego wizerunku firmy zwiększa także szanse przedsiębiorstwa na pozyskanie wartościowych pracowników z rynku pracy oraz zatrzymanie tych najlepszych wewnątrz organizacji.
Osoba zatrudniona w danym przedsiębiorstwie bądź potencjalny przyszły pracownik zdaje sobie sprawę, że sam jest członkiem społeczności, na którą wpływają organizacje. Gdy wpływ ten jest pozytywny, pracownicy mają poczucie wnoszenia osobistego wkładu w tworzenie lepszych warunków życia ogółu społeczeństwa.
Analiza koszów strategii CSR w biznesie
Na podstawie powyższych przykładów można stwierdzić, iż wdrażanie zasad koncepcji CSR w przedsiębiorstwie może przynieść mu liczne korzyści w wielu dziedzinach działalności. Jednak przyjęcie przez firmę polityki społecznie odpowiedzialnej związane jest ze spełnieniem wielu wymagań oraz pewnymi kosztami, które muszą być brane pod uwagę przy projektowaniu i realizacji strategii CSR.
Jednym z podstawowych problemów, jakie napotykają przedsiębiorstwa przy realizowaniu koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu jest zwiększenie kosztów działalności wynikające z inwestycji w zasoby ludzkie niezbędne do podjęcia działań związanych z CSR, ochronę środowiska czy budowanie relacji z otoczeniem firmy.
Chociaż badania pokazują, że konsumenci popierają ideę społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, to aż 70% z nich w Europie oraz 86% w Stanach Zjednoczonych zaznacza, że wybiera produkt firmy zaangażowanej społecznie tylko, jeśli jego cena nie różni się znacznie od produktów konkurencji. Przedsiębiorstwa społecznie odpowiedzialne muszą zatem uwzględniać koszta związane z CSR w swojej polityce cenowej.
Innowacyjność CSR w Polsce i krajach zachodnich
Zmiany, jakich wymaga od przedsiębiorstwa realizowanie koncepcji społecznej odpowiedzialności biznesu dotykają różnych obszarów działalności firmy i wiążą się z podjęciem konkretnych przekształceń w przedsiębiorstwie.
N. Ćwik określa CSR jako innowację dla przedsiębiorstwa. Autorka rozróżnia zakres innowacyjności koncepcji społecznej odpowiedzialności w Polsce i krajach zachodnich, zwracając uwagę, że przy obecnym stopniu znajomości i wdrożenia idei CSR w Polsce sama strategia jest innowacyjna dla przedsiębiorstw, natomiast w państwach, które ze społeczną odpowiedzialnością biznesu stykają się od dłuższego czasu nowość stanowią zmiany w postrzeganiu i metodach realizacji tej idei. Pomimo tych różnic, włączanie zasad CSR do działalności przedsiębiorstwa oraz postępowanie zgodne z ideą zrównoważonego rozwoju związane jest ze zmianą paradygmatów zarządzania firmą, produktów bądź usług przez nią oferowanych, zmian marketingowych oraz organizacyjnych.
Tak szerokie spektrum zagadnień, nad którymi musi pracować przedsiębiorstwo wdrażające bądź już realizujące strategie według wytycznych społecznej odpowiedzialności biznesu powoduje, że wprowadzenie tych zmian może sprawiać trudności w dostosowaniu się do nowych idei przez organizacje, jednak wciąż jest to koncepcja dająca firmie duże korzyści.